فریادهای پرهزینه - سفر به کیش

ظریف که برای گزارش عمکلرد خود برای اولین بار مقابل کنندگان مجلس یازدهم قرار گرفته بود با فریادهای دوست نداریم دروغ بشنویم روبرو شد، او پس از فریادهای تعدادی از کنندگان تلاش داشت به صحبت هایش ادامه دهد که در همین حین عده ای از کنندگان فریاد مرگ بر ... را سر دادند.

این اولین روبروه کنندگان مجلسی بود که منتخبانش خود را انقلابی نامیده اند و با شعار نجات اقتصاد ایران وارد مجلس یازدهم شدند، اما این رفتارها چه قدر در شان کنندگان مجلس شورای اسلامی است و چه تصویری از قوه مقننه، مرکز قانون گذاری ایران به دنیا را نشان می دهد، آیا مردم خواهان این فریادها هستند؟

در همین زمینه دکتر روح الله اسلامی، استاد دانشگاه و تحلیل گر مسائل سیاسی در گفت وگو با خبرنگاران اظهار کرد: مجالس و مجلس ها در همه کشورها می توانند از وزرا و رییس جمهوری سوال بپرسند، آن ها را استیضاح و حتی برکنار کنند و در قانون اساسی ما نیز این مورد وجود دارد اما همیشه باید در نظر داشت که کشور در چه شرایطی واقع شده است.

وی ادامه داد: باید در نظر داشت که آیا نتیجه ای که از طرح سوال، استیضاح و برکناری به دست می آید به ثبات اقتصادی و سیاسی کشور کمک می کند یا اوضاع را بهم می ریزد؟ به نظر می رسد که رفتاری که مجلس با آقای ظریف از خود نشان داد و احتمالا در آینده هم این اقدام را انجام خواهد داد، یک اقدام تنش زا است که ناشی از نشناختن شرایطی که در آن قرار گرفتیم و تحریم های وحشتناک و بی سابقه ای که علیه کشور انجام گرفته است، می باشد.

این استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد شرح داد: این مجلس ویژگی هایی دارد، بزرگ ترین ویژگی آن، این است که درصد شرکت کنندگان در آن بسیار پایین بود و به همین دلیل مجلسی که روی کار آمد، یک مجلس یک دست بود.

اسلامی اضافه کرد: ویژگی دیگر مجلس یازدهم این است که در این مجلس چهره هایی حضور دارند که خیلی حرفه ای عمل نمی کنند، در این مورد مثلا آقای قالیباف تجربه و سابقه بیشتری دارد و بیان کرده که با دولت همکاری خواهد کرد و به تنش ها و فضاهایی که کشور را بهم بزند دامن نمی زند اما کسانی در مجلس هستند که سابقه کمی دارند و حرف های خیلی جناحی و سیاسی می زنند، به عنوان مثال سیاست خارجه را که به خصوص یک موضوع حاکمیتی قلمداد می شود، مورد چالش قرار می دهند.

برخی از کنندگان نسبت به سیاست خارجه شناختی ندارند

وی در مورد عملکرد کنندگان مجلس تاکید کرد: سوال پرسیدن، استیضاح کردن و برکنار کردن حق مجلس است و اصلا در این مورد حرفی نیست و اتفاقا نشان دهنده یک مجلس پویا است اما این که در چه شرایطی انجام شود و چه نتایجی از آن به دست بیاید واجد اهمیت است، به نظر می رسد کسانی که این موضوعات را مطرح می کنند اساسا شناختی نسبت به سیاست خارجه، امور حاکمیتی و شیوه های سیاست گذاری در ایران ندارند و اقدامات آن ها به ضرر کشور تمام می شود.

این عضو هیات علمی گروه سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: مجالس وقتی تغییر می کنند معمولا تعدادی از کنندگان مجلس قبلی در مجلس بعدی هم باقی می مانند یا کسانی انتخاب می شوند که سابقه فعالیت در قوه مقننه را دارند و حرفه ای عمل می کنند. این مجلس متاسفانه از این لحاظ هم ضعیف است و تنها 56 نفر از کنندگان مجلس دهم در مجلس یازدهم حضور دارند و این تعداد نسبت به مجلس های قبل خیلی پایین است و این باعث می شود کسانی که حضور دارند خیلی حرفه ای عمل نکنند.

اسلامی بیان کرد: ما یک مسئله ای در قانون انتخابات داریم، اینکه دولت ها و مجلس هایمان همزمان نیستند و آخر دوره ریاست جمهوری با آمدن مجلس جدید همزمان می شود و معمولا ممکن است این ها رو در روی هم قرار بگیرند، آشنا شدن مجلس و دولت با یکدیگر و سوال کردن و خط مشی ها را پرسیدن موردی ندارد چرا که سیاست های کلان یک کشور در قانون اساسی، سند چشم انداز، برنامه های توسعه و همچنین در بودجه معین شده است و کنندگان در داخل آن قرار می گیرند، نظارت و قانون گذاری می کنند.

اقدامات برخی کنندگان وظیفه احزاب سیاسی است

وی اضافه کرد: اکنون غفلتی که در مجلس شاهد هستیم به نظر من این است که به کار اصلی خود که قانون گذاری است نمی پردازند و اقداماتی را انجام می دهند که متناسب با وظایف مجلس نیست، این کارها را باید روزنامه ها، احزاب و جریان های سیاسی انجام بدهند یعنی جریان های سیاسی با شدیدترین شیوه همدیگر نقد می کنند و سوال می پرسند و در روزنامه های خود علیه هم می نویسند، این طبیعی است و در فضای بیرون قدرت و به عنوان رقابت سیاسی در جریان است.

این استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: وقتی یک فرد به عنوان کننده انتخاب می شود، او کننده همه کشور است و باید سطح نگاه او بالاتر باشد و منافع ملی کشور را در نظر بگیرد و امور حاکمیتی را بشناسد؛ به عنوان مثال اقدامی که آن ها انجام می دهند بحث کردن درباره مساله ای مانند برجام است که یکی از افتخارات جمهوری اسلامی بوده و وزارت امور خارجه مجری آن بوده و این خواست مردم بوده است، مردم زمانی که رای دادن آن را خواستند و بعد رهبری و رییس جمهوری و کابینه تایید کردند و در دور اول این اقدام دستاوردهای زیادی هم داشت، آمریکا را در بن بستی قرار دادند و مشروعیت بین المللی کسب کردند.

آیا کنندگان قصد خودنمایی دارند؟

اسلامی اضافه کرد: در دور دوم ریاست جمهوری حسن روحانی تحولاتی در منطقه و فضای بین الملل مانند روی کار آمدن ترامپ شکل گرفت و باعث شد آن دستاوردهایی که مدنظر بود حاصل نشود. رفتار این کنندگان به صورتی است که انگار از خارج از ایران آمده اند و صحبت هایی می کنند که نه ارتباطی با تاریخ و رویه ها دارد و نه ربطی به سیاست گذاری ها و همه می گویند که این ها چرا اینگونه رفتار می کنند و آیا قصد خودنمایی دارند؟

وی در مورد نوع حرف زدن و برخورد کنندگان با وزیر امور خارجه بیان کرد: در مجموع این نوع حرف زدن آن ها هیچ کاری انجام نمی دهد جز ایجاد تلاطم در بازار، ناامید کردن مردم، حاکم کردن احساسات و غریزه در عرصه سیاسی کشور و کنار زدن عقل و کارگزارانی که می توانند برای منافع ملی حرکت کنند. اکنون زمانه ایجاد آشوب، بهم زدن شرایط و نبش قبر کردن مسائلی که اساس ملی بوده است، نمی باشد و این رفتارها فقط از کسانی برمی آید که سابقه سیاسی ندارند و غیرحرفه ای عمل می کنند.

مردم خواهان تنش زدایی هستند

این عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد در مورد برجام و سیاست خارجه دولت روحانی تاکید کرد: برجام و سیاست خارجه آقای روحانی در دور اول خواست مردم بود و حتی اکنون هم مردم این را می خواهند؛ مردم خواهان تنش زدایی هستند، مردم دیپلماسی را دوست دارند و همچنین به اینکه کننده ای باادب و بااحترام داشته باشند که با شناخت حقوق و عرف بین الملل صحبت می کند و کسی است که می توان در دنیا او را نشان داد، افتخار می کنند و این برای ایران یک اعتبار است و شخص آقای ظریف و تیمی که دارند قابل افتخار هستند چراکه بسیار حرفه ای و سیاستمدارانه رفتار می کنند و هرجایی که می فرایند اعتبار ایجاد می کنند نه مانند برخی سیاستمداران که در گذشته داشتیم و آبروی کشور را می بردند.

اسلامی اضافه کرد: در مجموع این سیاست خارجه خواست مردم بود، یعنی مردم زمانی که با یک شور و امیدی در انتخابات شرکت کردند و رای دادند حرف شان این بود که ما باید بنشینیم و مذاکره کنیم و بازیگران دیگر را به رسمیت بشناسیم و مثل همه کشورها یک فرایند معین، از پیش معین شده و همچنین عقلانی داشته باشیم اما نیروهای تندرو، نابخرد، بازیگرانی که در منطقه مشروعیت کمی دارند و یک جانبه گری هایی که امریکا انجام داد باعث شد نتایجی که باید از سیاست خارجه شکل می گرفت به وجود نیاید.

جناح های سیاسی تندرو برای راضی کردن مردم حرکت نمی کنند

وی در مورد ایجاد شرایط تند و رادیکال در فضای سیاسی کشور گفت: اکنون جناح های سیاسی تندرو در ایران که فهمیده اند مردم ناامید شده اند، حالا در بستر شعارهای تند و ایجاد فضاهای تند و رادیکال عمل می کنند، چرا که برای آن ها معین شده مشارکت مردم پایین است و اکنون برای راضی کردن مردم حرکت نمی کنند، بلکه روی فضاهایی حرکت می کنند که بتوانند در دایره محدود و تنگ خود شعارهای تندی را بدهند و در آن جا خود را معروف کنند، به عبارتی این روزها شاهد یک نوع خودنمایی و فدا کردن منافع ملی کشور بر منافع شخصی افراد هستیم.

این عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: هیچ بازیگر سیاسی خردمندی این گونه عمل نمی کند، اکنون در بازاری که ملتهب است، ارزی که از کنترل خارج شده، شرایط اقتصادی که بهم ریخته و شرایط بیکاری و تحریم هایی که علیه ایران وجود دارد هیچ کس این گونه و این قدر تند صحبت نمی کند در حالی که هیچ راهکاری هم نداشته باشد.

تندروها فضاهای تنفسی کشور را یکی یکی می گیرند

اسلامی تاکید کرد: در سیاست گفته می شود که ساختن و آباد کردن بسیار تدریجی و آرام است ولی خراب کردن و ویران کردن هیچ تلاشی نمی خواهد، فقط کافی است که اراده کنی و عقل را کنار بگذاری که متاسفانه این روزها برخی همین رویه را هم در پیش گرفته اند، تندروها یکی یکی فضاهای تنفسی را که در کشور وجود داشت می گیرند و اگر به همین شکل پیش برویم آینده خوبی نخواهیم داشت.

وی در مورد نیروهای حاضر در مجلس بیان کرد: تمام نیروهایی که در مجلس حضور دارند، تندرو نیستند و نیروهای خردمندی هم در مجلس هستند اما در شرایط فعلی صدای این نیروهای تندرو را می شنویم. هرچه از عمر این مجلس بگذرد صدای نیروهای حرفه ای تر که حرف مردم را بزنند شنیده خواهد شد و به عبارتی این طور نیست که همه نیروهای مجلس تند باشند و حرف های ضد منافع ملی بزنند.

اظهارات برخی کنندگان با بدیهیات روابط بین الملل تناقض دارد

این عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد در مورد دعوت از وزرا در مجلس گفت: مجلس نهاد قانون گذار است، ما در بسکمک از قوانین با مشکل روبه رو هستیم و مجلس باید فعالیت کند و در حوزه سیاست خارجه کمیسیون های امنیت ملی و سیاست خارجه مواضعی را می گیرند و وزیر امور خارجه به آن جا می آید و کارشناسان مختلف نظرات شان را بهم نزدیک کنند، ولی اکنون مانند کسانی رفتار می کنند که به فضا آشنا نیستند و در عین حال که از وزرا دعوت می کنند تا آشنایی صورت بگیرد و با سیاست ها آشنا شوند و هم راستایی در زمینه رسیدن به منافع ملی نیز صورت بگیرد، آن جلسات را برخی از تندروها به جلسه محاکمه تبدیل می کنند و پرسش ها و نقدهایی را مطرح می کنند که با بدیهیات علوم سیاسی و روابط بین المللی قابل جمع نیست و تناقض دارد.

اسلامی اضافه کرد: البته این حرف ها به این معنا نیست که وزات امور خارجه و آقای ظریف قابل نقد نیستند، در واقع وظیفه مجلس است که از آن ها سوال بپرسد و آن ها را نقد کند و کسانی را که ناکارآمد هستند، برکنار کند، این رویه طبیعی است اما سبکی که اکنون برخورد می شود، یک سبک جناحی، نمایشی و سلبی است و ما می بینیم که در آن رویه های ایجابی زیاد دیده نمی شود چون خیلی از قالب هایی که صحبت می کنند قبلا آزموده شده است و تندروی و حرکت های ناگهانی و به رسمیت نشناختن عرف و قواعد بین الملل و نشان دادن یک چهره برهم زننده نظم در منطقه از خود هیچ نتیجه ای جز بن بست و انزوای کشور به بار نمی آورد.