معمای غم انگیز جنگ، هم چنان باقی ست!
به گزارش سفر به کیش، روزنامه شهروند - راضیه نعمتی تبار: بحث های تند و تیز پیرامون تصمیم آمریکا برای رها کردن بمب اتم روی هیروشیما و ناگازاکی همچنان ادامه دارد. مورخان و نظامیان در خصوص اینکه آیا بمباران سال 1945 به جنگ سرانجام داد و جان انسان های زیادی را نجات داد یا عملی وحشتناک و بی رحمانه بود، اختلاف نظر دارند.
بمب افکن بی- 29 همواره آن قدر خوب تحت مراقبت و نگهداری نبوده است. ده ها سال پس از جنگ، این بمب افکن رها شده بود. قطعات آن از هم جدا و هر یک جایی پراکنده بود. پرندگان در موتورهایش لانه نموده بودند و تیراندازش تخریب شده بود.
پشت این بی توجهی، احساسات ملی دوگانه ای، از آنچه این بمب افکن یادآوری می کرد، وجود داشت؛ سرگشتگی که تا امروز ادامه داشته است: آیا این بمب افکن سرانجام به جنگ دنیای دوم سرانجام و جان صدها هزار نفر را نجات داد یا تنها ابزاری برای کشتار جمعی غیرنظامیان بود که نوید عصر جدیدی به نام ترور هسته ای را می داد؟
هنگامی که بخشی از بمب افکن Enola Gay ترمیم و تمهیداتی برای نمایش آن در موزه ملی هوا و فضا در سال 1995 در نظر گرفته شد، مورخان درباره ابعاد مختلف به نمایش گذاشتن این بمب افکن و میراثش در کشمکش بودند. برگزاری این نمایشگاه خوب پیش نرفت. در مواجهه با اعتراض کهنه سربازان نیروی هوایی به برگزاری نمایشگاه، مسئولین عقب نشینی کردند و هر عنصری را که نشانگر کشتار بیش از 140 هزار نفر در هیروشیما و مسابقه تسلیحات هسته ای بود، حذف کردند. ولی برای منتقدان، این کافی نبود، بنابراین مدیر موزه مجبور به استعفا شد.
سال 2003 که هواپیما به طور کامل ترمیم و به ساختمان جدید موزه در نزدیکی فرودگاه دالس منتقل شد، بازماندگان ژاپنی و مردم دست به اعتراض زدند. معترضان گلوله های قرمزرنگ به نشان خون کشته شدگان به سمت هواپیما پرتاب کردند و به بدنه اش آسیب رساندند. در پی آن نبردها، نوشته زیر بدنه Enola Gay که تا به امروز پابرجاست، ساده و کم نظیر است: اگرچه این بمب افکن برای جنگ در اروپا طراحی شده بود، اما موقعیت مطلوب خود را در طرف دیگر کره زمین پیدا کرد. بمب افکن بی-29 با انواع تسلیحات هوایی شامل بمب های معمولی، بمب های آتش افروز، مین ها و دو بمب هسته ای در اقیانوس آرام به پرواز درآمد.
هرگونه ارجاعی به مباحث اخلاقی، سیاسی و تاریخی پیرامون بمباران هیروشیما در ششم آگوست سال 1945 و ناگازاکی سه روز بعد از آن، از نمایش عمومی خارج شده است، اما این مسأله مانعی برای بحث و نقد این موضوع در روز های منتهی به هفتادو پنجمین سالگرد بمباران هیروشیما و ناگازاکی نخواهد بود.
اختلافات محدود به مورخان نیست. در حالی که دیدگاه نیروی هوایی آمریکا بر این باور است که استفاده از بمب اتم جنگ را متوقف و از خونریزی و کشتار بیشتر جلوگیری نموده است، موزه ملی نیروی دریایی ایالات متحده نظر متفاوتی دارد: تخریب گسترده ای که بر اثر بمباران هیروشیما و ناگازاکی به وجود آمد و از بین رفتن هزاران نفر، تأثیر ناچیزی بر ارتش ژاپن داشت. این نوشته در کنار ماکت پسر کوچک بمبی که بمب افکن Enola Gay روی هیروشیما فرو ریخت، قرار گرفته است.
اما دیدگاه رهبران نیروی دریایی ایالات متحده در آن موقع چیز دیگری نشان می دهد: حمله شوروی به منچوری در نهم آگوست به مفاد کنفرانس یالتا تحقق بخشید و نظر ژاپن را تغییر داد. استفاده از این تسلیحات غیرانسانی در هیروشیما و ناگازاکی هیچ یاری مادی در جنگ ما علیه ژاپن به همراه نداشت. ژاپنی ها قبلا شکست خورده و آماده تسلیم بودند. نوشته آدام ویلیام لی، رئیس ستاد مشترک آمریکا و انگلیس در جنگ دنیای دوم.
دوایت آیزنهاور، ژنرالی که ماه ها قبل در جبهه جنگ اروپا پیروز شده بود، گفت وزیر جنگ، هنری استیمسون را به یاد می آورد: از بمب اتم استفاده خواهد شد.
آیزنهاور به زندگینامه نویس خود، استفان آمبروز می نویسد: من بدگمانی و نامطمئنی ام را به او ابراز داشتم. ابتدا بر این باور بودم که ژاپن کاملا شکست خورده است و بمباران کاملا غیرضروری است، همچنین معتقد بودم کشور ما نباید با استفاده از بمب اتم به جامعه دنیای و افکار عمومی شوک وارد کند.
یکی از بحث برانگیزترین مسائل تا به امروز، نقش وزیر امور خارجه ایالات متحده جیمز برنز است. تأثیرگذاری او را بر تصمیمات رئیس جمهوری، هری ترومن، که در سیاست خارجی به بی تجربگی معروف است، نمی توان نادیده گرفت.
در کنفرانس پوتسدام در اواسط ژوئیه سال 1945 ترومن، جوزف استالین و وینستون چرچیل اولتیماتومی برای تسلیم ژاپن صادر کردند. جیمز برنز در حذف پاراگرافی که به امپراتور هیروهیتو اجازه می داد عنوان خود و شرایط اولیه ژاپن را حفظ کند، نقش کلیدی داشت.
تسویوشی هاس گاوا استاد سابق دانشگاه کالیفرنیا و کارشناس مسائل ژاپن- شوروی معتقد است ورود شوروی به جنگ تأثیر معین نماینده تری در تصمیم ژاپن به تسلیم داشت.
گار الپرویتز مورخ، استاد اقتصاد سیاسی در دانشگاه مریلند و نویسنده دو کتاب در خصوص دیپلماسی، پیرامون استفاده از سلاح های اتمی می گوید: این اعلامیه بدون هیچ گونه اطمینان صادر شد و معین بود ممکن است پذیرفته نگردد، پس از آن بمب افکن ها جلو رفتند.
مایکل کورت، استاد علوم اجتماعی در دانشگاه بوستون و نویسنده کتاب راهنمای کلمبیا برای هیروشیما استدلال می نماید که گنجاندن اولتیماتوم در اعلامیه پوتسدام به تنهایی نمی توانست به جنگ سرانجام دهد. کورت می گوید: ارتش ژاپن دائما شرایط و خواسته های دیگری داشت. هدف ما این بود که امپراتور هیروهیتو تحت عنوان سلطنت مشروطه در قدرت باقی بماند، در حالی که خواست ژاپنی ها این بود که امپراتور با تمام قدرت خود باقی بماند.
هنگامی که آمریکا، Enola Gay نخستین بمب اتمی را در ششم آگوست روی هیروشیما انداخت، سفیر ژاپن در مسکو، میانجیگری اتحاد جماهیر شوروی را یکی از شروط مذاکره برای انتها جنگ خواند. تخریب هیروشیما موضع ژاپن را تغییر نداده بود. این اتفاق همزمان با دو ضربه شدید دیگر بود که دو روز بعد رخ داد. شامگاه هشتم آگوست، پیرو قول استالین به فرانکلین روزولت و چرچیل در کنفرانس یالتا، اتحاد جماهیر شوروی اعلام نمود که وارد جنگ علیه ژاپن خواهد شد. ساعاتی پس از آن، بمب اتم دوم روی ناگازاکی فرود آمد.
مورخان بر سر این مسأله که اعلامیه اتحاد جماهیر شوروی به تنهایی ممکن بود جنگ را سرانجام دهد یا بمب اتم، اختلاف نظر دارند.
تسویوشی هاس گاوا می گوید: با وجود بمباران هیروشیما، دولت ژاپن همچنان به دنبال سرانجام جنگ به وسیله میانجیگری مسکو بود. من معتقدم ورود شوروی به جنگ تأثیری قاطع در تصمیم به تسلیم ژاپن در قیاس با بمباران اتمی داشته است.
این دیدگاه را ریو میسکمبل، استاد تاریخ دانشگاه نوتردام به بحث کشیده است: حتی پس از ورود شوروی به جنگ، افراد خاصی از ارتش ژاپن مایل به ادامه جنگ بودند، اما هیروهیتو با شناخت و آنالیز میزان خسارت بمب ها، به مشارکت مستقیم با دولت خود و تسلیم ژاپن راضی شد؛ بنابراین اگر بمب برای هیروهیتو نقش بسیار معین نماینده ای داشت و اگر هیروهیتو معین نماینده ترین چهره هنگام تسلیم ژاپن بود، فکر می کنم به این نتیجه می رسیم که بمب ها عامل اصلی در تسلیم ژاپن بود.
حمله ایالات متحده به جزایر ژاپن تا ماه نوامبر در دستور کار نبود. بعضی بر این باورند که ترومن می توانست استفاده از بمب های اتم را تا مشاهده تأثیر مداخله شوروی در تسلیم ژاپن به تعویق بیندازد. آلپروویتز معتقد است بمباران برای متوقف کردن جنگ قبل از اینکه ارتش سرخ به عمق منچوری برسد، انجام شد. این تصادفی نیست که بمب ها در ششم و نهم آگوست فرو ریخته شد؛ دقیقا در همان زمانی که انتظار داشتیم روس ها وارد جنگ شوند.
ریو میسکمبل می گوید: قضاوت سطحی از دامنه جنگ و تعداد جانباختگان ما را بسیار محدود می نماید. هدف این بود که جنگ با بیشترین سرعت انتها یابد، زیرا افراد بسیاری روزانه در سراسر آسیا از بین می رفتند. آیا واقعا اخلاقی است که کنار بایستیم تا مفروضات اخلاقی مان را حفظ کنیم، در حالی که قتل عام گسترده ای به میزان بیش از 200 هزار کشته در ماه رخ می داد؟ ما با معمایی غم انگیز روبه رو هستیم: جان کدام بی گناه را باید حفظ کرد؟
شهردار هیروشیما: دولت ژاپن به پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی بپیوندد
از ششم آگوست سال 1945 میلادی 75 سال می گذرد؛ روزی که مردم دنیا هرگز نمی توانند آن را از تقویم هایشان پاک نمایند. نیروی هوایی آمریکا مرتکب یکی از فجیع ترین جنایات تاریخی شد. بمب اتمی بر سر مردم شهر هیروشیما انداخت و بر اثر این حمله 146 هزار تن جان باختند. سه روز بعد نیز آمریکایی ها بمب اتمی دیگری بر سر شهر ناگازاکی انداختند و این بار 80 هزار تن قربانی گرفتند.
همه ساله به مناسبت بزرگداشت یاد قربانیان این فاجعه تاریخی مراسم ویژه ای در ژاپن برگزار می گردد. سال جاری هم در هفتادوپنجمین سالگرد بمباران اتمی هیروشیما زنگ ها در ژاپن به صدا درآمد و ساعت 8 و 15 دقیقه به وقت محلی یعنی در لحظه این بمباران به یاد قربانیان یک دقیقه سکوت اعلام شد. سال جاری شهردار هیروشیما در سخنرانی مراسم گرامیداشت هفتادو پنجمین سالروز بمباران اتمی این شهر از دولت ژاپن خواست به پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی بپیوندد.
این مراسم در پارک یادبود صلح هیروشیما برگزار گردید و حاضران در ساعت 8 و 15 دقیقه صبح به وقت محلی- درست زمان انفجار اتمی در این شهر در تاریخ ششم آگوست سال 1945 میلادی- یک دقیقه سکوت کردند. کازومی ماتسوی، شهردار هیروشیما در این سخنرانی گفت: ما می خواهیم دولت ژاپن به احساسات بازماندگان بمباران هیروشیما گوش دهد و به پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی بپیوندد. او گفت ژاپن به مثابه یگانه کشوری که قربانی بمب اتم شده است باید در اذهان دنیای نقش پیغام آور آموزه های فاجعه هیروشیما را برعهده گیرد. شهردار هیروشیما گفت: بمب اتمی شهر ما را ویران کرد. می گفتند تا 75 سال هیچ چیزی در هیروشیما نخواهد رویید، اما هیروشیما از نو زاده شد و نمادی برای صلح است. شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن نیز تأکید کرد که این کشور باید هدف دنیا بدون جنگ افزار های هسته ای را دنبال و به عنوان میانجی میان کشور های صاحب جنگ افزار های هسته ای و کشور های دیگر عمل کند.
منبع: گاردین
منبع: برترین ها