از رکود ادبیات تا چاپ کتاب های لوکس - سفر به کیش

این شاعر ادبیات کودک و نوجوان در گفت وگو با خبرنگاران، درباره شرایط ادبیات در سال 98، اظهار کرد: نشر ما در سال های اخیر نسبت به سال های گذشته، هم در بخش ادبیات عظیمسال و هم ادبیات کودک، چندان شرایط خوبی ندارد و به رکود رسیده است. اگر بخواهیم به ادبیات کودک در سال گذشته نگاهی بیندازیم و با الان مقایسه کنیم خواهیم دید تغییراتی نسبت به سال گذشته نداشته ایم.

او اضافه کرد: در دهه 60 حرکت عظیمی در ادبیات کودک شکل می گیرد و ما دارای ادبیات کودک می شویم، این در حالی است که در سال های قبل به صورت جدی به این حوزه پرداخته نمی شد، اما همین طور که جلو می آییم، حرکت کندتر می گردد. در دهه 90، و در سال های 97-98 مسائل مالی کشور و تحریم ها، گران شدن کاغذ و بی عدالتی هایی که در جامعه وجود دارد و رانت خواری ها در شرایط کتاب و کتاب خوانی مردم ایران تأثیرگذار بوده است.

ابراهیمی یکی از مسائل اصلی را کم رنگ شدن انگیزه مطالعه در میان مردم بخصوص بچه ها و نوجوانان دانست و گفت: شاید این موضوع به خاطر این باشد که بعضی از ارزش هایی که داشتیم کم رنگ شده و بعضی از ارزش های کاذب در جامعه گسترش پیدا نموده است. کمتر کسی به مطالعه و کتاب خوانی بها می دهد که این موضوع بیشترین تأثیر را بر بچه ها و نوجوانان دارد. نگاه های مادی به هستی و زندگی باعث شده تا شرایط کتاب خوانی ما در سال های اخیر اسفناک باشد.

او در ادامه اعلام کرد: با این حال نمی خواهم از ناامیدی صحبت کنم. ما در بخش هایی رشد خوبی داشته ایم؛ در بخش ادبیات نوجوان و خردسال، بخصوص در رمان نوجوان کارهای خوبی در سال های اخیر چاپ شده است. البته در سال 98، در بخش های دیگر مانند شعر نوجوان بسیار کوتاهی نموده ایم . اگر به کتاب هایی که در دو سال اخیر در حوزه شعر نوجوان چاپ شده و در جشنواره ها و یا کتاب سال ارائه شده نگاهی بیندازید، خواهید دید شاید به تعداد انگشتان دست هم نرسد، البته در خوشبینانه ترین حالت می گویم.

این شاعر تاکید نمود: ما بچه ها - بچه های اواخر دبستان و اوایل هدایت - را به کل فراموش نموده ایم، نه داستان برای شان چاپ می کنیم و نه شعر. نوشتن برای بچه ها در این سن خیلی سخت و تخصصی است و ما کمتر به آن پرداخته ایم. ضمن این که خیلی از این کتاب ها به تصویرگری احتیاج دارد و این موضوع قیمت کتاب را بالا می برد، به همین دلیل ناشران کمتر به آن اقبال نشان می دهند. ناشران بیشتر به سوددهی توجه دارند و چون رمان نوجوان فروش خوبی دارد به ویژه در بخش ترجمه، ناشران به سرمایه گذاری در این بخش روی آورده اند.

ابراهیمی ادامه داد: از طرف دیگر، از آن جایی که حق تالیف نویسنده ها بسیار پایین است، آن ها به دنبال کار سخت نمی فرایند و ترجیح می دهند به کاری بپردازند که راحت تر به حق تالیف برسند. در مجموع فکر می کنم ما در سال های اخیر و در بخش شعر بسیار کوتاهی نموده ایم. گاهی کتاب هایی را برایم می فرستند و می بینم شرایط خیلی خوبی در شعر نداریم.

او همچنین یکی از آفت های عظیم سال های اخیر را چاپ کتاب های لوکس دانست و گفت: ناشران به چاپ کتاب های لوکس روی آورده اند و این موضوع باعث شده تا قیمت کتاب بالا برود. زمانی مردم شکایت داشتند که کتاب خیلی گران است، درحالی که چندان گران نبود، اما در سال های اخیر کتاب واقعا گران شده است و بعضی از مردم نمی توانند کتاب بخرند. اخیرا کتاب کودکی دیدم که 170 هزار تومان بود. واقعا مغزم سوت کشید! در حالی که این کتاب باید 30 هزار تومان می بود تا مردم بتوانند آن را بخرند.

این شاعر با بیان این که تبدیل شدن کتاب به کالا به سیر مطالعاتی مردم آسیب می زند، اظهار کرد: یکی از خوبی های دهه 60 و اوایل دهه 70 این بود که کتاب ها را ساده و با کاغذهای معمولی چاپ می کردند اما به محتوا اهمیت می دادند، بنابراین قیمت کتاب ها پایین بود و همه می توانستند بخوانند. اما الان خیلی از مردم نمی توانند کتاب بخرند و باید به کتابخانه مراجعه نمایند که آن ها نیز تنوع لازم را ندارند تا مردم را جذب نمایند، و اگر فراری شان ندهند باید شکرگزار باشیم. در کتابخانه های عمومی به صورت گزینشی کتاب می خرند که نمی تواند به ویژه در بچه ها و نوجوانان انگیزه مطالعه ایجاد کند.

او درباره این که بعضی معتقدند دوره شعر تمام شده است، گفت: این مشکل شعر نوجوان نیست؛ در حوزه عظیمسالان نیز وجود دارد. فقط هم شعر نیست، انگار دوره داستان و کتاب خوانی هم گذشته است، در حالی که این طور نیست. هستند کسانی که به کتاب علاقه دارند و می خوانند. ممکن است فضای مجازی و پیغام رسان ها اوقات مردم را پر و آن ها را از کتاب دور کند. اما همه این ها موقتی است. ما در دوره گذار قرار داریم و از این مسائل خواهیم گذشت.

این شاعر گفت: اگر کتاب شعر و داستان خوبی چاپ گردد مسلما مخاطبانی هستند که بخرند و بخوانند. مشکل ما این است که انگیزه مطالعه از بین رفته است و با توجه به بلبشویی که در بازار کتاب وجود دارد، شعر را به اشکال مختلف منتشر می نمایند؛ هرکسی به شکلی شعر می گوید، به ویژه در دنیای عظیمسالان.

او در ادامه گفت: دیگر شعر زبان مردم نیست. زمانی شعر کلاسیک و نیمایی بود و از زبان مردم شعر می گفتند، مردم هم آن ها را می خواندند و لذت می بردند، اما الان شعر تجربه هایی است که از سوی بعضی از شاعران صورت می گیرد و در حد تجربه است و ممکن است در درازمدت بعضی را از شعر بازدارد. کتاب هایی که پیروز نیستند در گذر زمان کنار گذاشته می شوند و آن هایی که خوب هستند به دست مردم می رسند.

جعفر ابراهیمی همچنین اعلام کرد: ما کمتر کتاب در دست مردم می بینیم و فقط شعر نیست. مردم به کتاب علاقه ندارند. این علاقه باید از کودکی در آن ها به وجود بیاید، اما فقط بر کتاب های درسی و کنکور تاکید می گردد و این کتاب ها و کلاس های آموزشی اوقات بچه ها را پر می نماید. پدر و مادرها هم بیشتر به نمره اهمیت می دهند و می خواهند فرزندان شان کنکور بدهند و به دانشگاه بفرایند و فکر نمی نمایند بعد از دریافت لیسانس و فوق لیسانس چه می گردد. اگر ما تحصیل نموده های کتاب خوان تربیت نکنیم شرایط مشابه شرایط فعلی را خواهیم داشت.

او در انتها از زیر چاپ بودن مجموعه شعر جدیدش برای نوجوانان با عنوان به تو می اندیشم در نشر گویا اطلاع داد و اظهار امیدواری کرد سال 99 سال خوبی برای مردم باشد.