آیا بازگشتِ بدون مذاکره به برجام، خطایی استراتژیک نیست؟ - سفر به کیش

حمید ابوطالبی در رشته توئیتی با عنوان ضرورتِ مذاکره در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت:

التهاباتِ انتخاباتِ آمریکا در حال کاهش است، امّا انتظار برای تحوّل در تعاملات ایران و آمریکا و بازگشتِ همه به برجام روزبه روز افزایش می یابد؛ آیا بازگشتِ بدون مذاکره یا بی برنامه طرفین، خطایی استراتژیک نیست؟ ابتدا باید تعیین شود بازگشت آمریکا به برجام وفق کدام محملِ حقوقی - برجامی خواهد بود؟ بازگشت یکباره و غیرحقوقی، هم تاییدکننده ضمنی خروج یک جانبه آمریکا است و هم هرگونه ادّعا و انتظار ایران و ایجاد زمینه برای استحکام تعاملات و... را انفعالی و بی اعتبار خواهد کرد.

آیا بازگشت طرفین به برجام، با توجه به اسنپ بک و ساختار انتقال تحریم های دوجانبه و بین المللی کردن آن و ناتوانی آمریکا در لغو تمامی تحریم ها و صرفا تعلیق برخی از آنها، به نفع ایران است، یا به نفع آمریکا؟ آیا فشاری است بر ایران یا بر آمریکا؟ آیا ابهام در شرایط ایران است یا آمریکا؟

بایدن به احتمال قوی نخواهد پذیرفت بدون مذاکره به برجام بازشود، او اعلام کرده است که خواهان مذاکره ای همه جانبه با ایران برای بازگشت و رفع تحریم ها است. ایران چه استراتژی روشنی در این برهه برای بازگشتِ طرفین دارد؟ و چه اهدافی را برای تامین منافع ملّی دنبال خواهد کرد؟

ترامپ منطقه را به برجام گره زده است، لذا معضلات ایران و آمریکا دیگر منحصر به مسائل هسته ای نبوده و تمام مسائل فیمابین را دربرمی گیرد؛ از این رو، رفع تمامی تحریم ها و بازگشت مطمئنِ طرفین نیازمند اجماعی ملّی برای حضور در میز مذاکره خواهد بود. صحنه سیاست در آمریکا تغییر کرده و در داخل و خارج ایران نیز این صحنه در حال تغییر است، این امر نیز نیازمند رویکردی ملّی برای مواجهه ای قدرتمند با مسائل و استفاده درست از زمان است. از دست دادن زمان، خسرانی جبران ناپذیر است.

مبنای هر مذاکره در سیاست خارجی، نه قابل اطمینان بودنِ طرفین است و نه قابل اعتماد بودن و نه دست برداشتن از خلق و خو، چنین امکانی در هیچ کجای دنیای روابط بین الملل وجود ندارد. هدفِ مذاکره در روابط خارجی، صرفا تامین منافع ملی است؛ نه ایجاد تغییر در مسئولان کشورها.

چنانچه مسائل ایران و آمریکا یکجا حلّ و فصل نشود، اجتماعات، سیاست و اقتصاد ایران همواره دستخوش تغییرات سیاسی در آمریکا، تحولات مخرّب منطقه ای و تابعی از تصمیمات دیگران و هزینه های ناشی از آن خواهد بود. منطقِ علوم اجتماعی، غیر از این حکم نمی کند. هرگونه ردّ یا تعلیقِ مذاکرات، حلِّ ناقص و بدون راهبرد، شروط مبهم پیش از مذاکرات و بازگشتِ آمریکا و ایران بدون مذاکره واقعی به برجام، خطاهایی اساسی و استراتژیک اند که نتیجه ای را جز خدشه دار کردن منافع ملّی ایران رقم نمی زنند.