دلیل شگفت انگیز کند بودن حلزون ها و لیسه ها - سفر به کیش

به گزارش خبرآنلاین، در بیشتر منطقه ها مرطوب، با راه رفتن در فضا های باز، احتمالا به یک یا چند حلزون برمی خورید که یا در لاک خود مشغول استراحت هستند و یا به آرامی حرکت می کنند. حلزون ها، بسکمک از مواقع در آب دیده می شوند، چه آب شور اقیانوس ها باشد و چه آب رودخانه یا دریاچه ها؛ البته بسکمک از گونه های حلزون هم روی زمین و در جنگل ها، علفزار ها و حتی باغچه خانه ها زندگی می کنند.

علاوه بر حلزون ها، احتمالا به لیسه ها نیز برخورد کرده اید؛ موجواتی شبیه به حلزون ها، با این تفاوت که لاک ندارند و آن ها نیز با آرامش و به آهستگی حرکت می کنند.

طبق برآوردها، حدود 240 هزار گونه حلزون و لیسه درسراسر دنیا یافت می شوند و بدون در نظر داشتن اینکه آن ها در کدام قاره هستند و آیا در اقیانوس زندگی می کنند یا روی سطح زمین، همگی یک ویژگی مشترک دارند: همه آن ها آرام حرکت می کنند.

یک مثال برای اینکه بتوانید سرعت حلزون ها را درک کنید؛ در یک مسابقه قهرمانی سرعت حلزون ها که در انگلیس برگزار می شود، سریعترین حلزون ها در رقابت با یکدیگر قرار گرفتند و رکورد ثبت شده سریع ترین حلزون، 0.1 کیلومتر برساعت بود. یا به زبانی دیگر، اگر حرکات بدن شما به این مقدار کند باشد، حدود سه دقیقه طول می کشد تا یک لقمه غذا را از بشقاب تا دهان تان برسانید.

آشنایی با خانواده شکم پایان

محققانی که درباره گیاهان و حیوانات تخصص دارند، دریافته اند که یافتن پاسخ برای سرعت کند حلزون ها به مراتب پیچیده تر از چیزی است که فکر می کنیم. حلزون ها و لیسه ها، اعضای گروه بزرگی از حیواناتی تحت عنوان نرم تنان هستند که شامل صدف، اویستر، ماهی مرکب و اختاپوس ها نیز می شوند. شکم پایان (گاستروپودها)، یکی از رده های نرم تنان هستند که حلزون ها و لیسه ها به این رده اختصاص دارند.

از آنجا که شکم پایان در مکان های مختلفی زندگی می کنند، برای مصرف انواع مختلف غذا ها تکامل یافته اند؛ برخی از گونه های شکم پایان، گیاهخوار هستند و برخی دیگر پوده خوارند و از لجن، گیاهان مرده یا درحال تجزیه تغذیه می کنند و برخی دیگر از گونه ها نیز گوشتخوار یا لاشخور هستند و حیوانات دیگر را می خورند.

دلایل کندی حلزون ها و لیسه ها

سه فاکتور در سرعت پائین این دسته از جانوران تاثیرگذار هستند: شیوه حرکت آنها؛ غذایی که می خورند و جانورانی که از آن ها تغذیه می کنند.

حیوانات مختلف، شیوه های حرکتی متنوعی دارند؛ برخی از گونه ها پرواز می کنند، برخی دیگر می پرند و برخی نیز می لغزند؛ اما حلزون ها و لیسه ها برای حرکت کردن از اندامی به نام پای شکمی بهره می برند. این اصطلاحی است که زیست شناسان از آن استفاده می کنند و ممکن است برای افراد معمولی گیج کننده به نظر برسد؛ چرا که پای حلزون ها هیچ شباهتی به پای انسان ندارد. بلکه یک نوار عضلانی است که در امتداد قسمت زیرین بدن آن ها قرار گرفته و با مخاط چسبنده پوشیده شده است.

هنگامی که این ماهیچه منقبض می شود، حالت مواج پیدا کرده و موج های کوچکی در بدن جانور از دم به سمت سرش ایجاد می کند. این موج ها، مخاط پایانی پای حیوان را فشرده کرده و تبدیل به مایعی لغزنده می شوند که این امکان را برای حلزون یا لیسه فراهم می کنند تا روی زمین سر خورده یا از ساقه گیاهان بالا برود.

این شیوه منحصر به فردی برای حرکت کردن است و باعث می شود تا حلزون ها و لیسه ها آرام حرکت کنند؛ چرا که سرعت آن ها از طریق تعداد انقباضات پا و مقدار مخاطی که می توانند ایجاد کنند، محدود می شود. البته حلزون ها و لیسه ها نیازی هم به عجله کردن برای یافتن غذاهایشان ندارند.

بسکمک از حیوانات، از جمله حیوانات شکارچی، برای شکار غذایشان می بایست سریع اقدام کنند. یک یوزپلنگ باید با سرعت حیرت آوری در پی یک غزال بدود تا بتواند آن را از پا در بیاورد؛ ولی حلزون ها و لیسه ها، از گیاهان، مواد در حال پوسیدگی و یا جانوران دریایی مثل اسفنج ها که در جایشان ثابت هستند تغذیه می کنند. پس غذای آن ها جایی نمی رود و آن ها نیز برای رسیدن به غذایشان عجله ای ندارند.

فرار از دست شکارچیان

از سوی دیگر حلزون ها و لیسه ها، نیازی ندارند تا برای فرار از دست شکارچیان سریع باشند؛ آن ها راه حل های دیگری برای فرار از دست موش ها، پرندگان، حشرات و دیگر دشمنان شان دارند. حلزون ها هنگامی که احساس خطر می کنند در لاک شان پنهان می شوند تا خطر دفع شود و لیسه های زمینی نیز خود را از دیدرس پنهان می کنند. بیشتر لیسه ها به رنگ های خاکستری، خرمایی یا قهوه ای هستند و بدین ترتیب به خوبی می توانند در محیط اطراف، خود را پنهان کنند و شکارچیان نیز به ندرت آن ها را می بینند.

آن ها به علاوه لایه محافظتی دیگری نیز دارند. سطح بدن لیسه های زمینی، از مخاط چسبناکی پوشیده شده که شبیه مخاطی است که حرکت آن ها را روان می کند. اما این نوع مخاط اگرچه لطیف است، ولی در دهان شکارچیان تبدیل به چیزی شبیه آدامس شده و جویدن لیسه را سخت می کند. این را نیز باید در نظر داشت که لیسه ها برای بیشتر شکارچیان، شکار خوشمزه ای نیستند.

از سوی دیگر، لیسه های دریایی به دلیل رنگارنگ بودنشان، به سادگی قابل مشاهده هستند. اما این رنگ های روشن و شفاف، به شکارچیان هشدار می دهد که باید از آن ها دور بمانند؛ چرا که یک سم بدمزه، از بدن این لیسه ها محافظت می کند.

با وجود تمام تلاش ها، در بسکمک از مواقع حلزون ها و لیسه ها خوراک دیگر حیوانات می شوند.

مراقب حلزون ها و لیسه ها باشید

حلزون ها و لیسه ها هرچند کوچک باشند، اما نقش پررنگی را در سلامت اکوسیستم هایی که در آن ها زندگی می کنند، بر عهده دارند. آن ها با تغذیه از دانه ها و گیاهان جوان، کنترل جمعیتی گیاهان منطقه را در دست دارند و با خوردن مواد پوسیده به بازیافت مواد مغذی که گیاهان از آن ها بهره می برند، کمک می کنند.

اگر دوباره روی شاخه گیاهی چشم تان به حلزون یا لیسه ای افتاد، یا یکی از آن ها را در حال حرکت در حیاط خانه یا پیاده رو دیدید، با دقت حرکاتشان را تماشا کنید. به بیولوژی حیرت آور بدن آن ها توجه کرده و به نحوه حرکت و ظاهر منحصر به فردشان دقت کنید و این را در نظر داشته باشید که چه فواید عظیمی برای محیط زیست دارند.

در نهایت حق حیات را از آن ها نگیرید. چون این حیوانات کوچک هستند که در کنترل اکوسیستم منطقه نقش پررنگی دارند و با سرعت پایینشان، به مقدار کافی در زندگی سختی می کشند.

منبع: popsci