تست هوش؛ چرا نتایج تست هوش سنتی قابل اعتماد نیست؟ - سفر به کیش

خبرنگاران| اگر شما در به کار گیری کلمات و منطق خوب هستید، تست معمولی آی. کیو برای تان راحت خواهد بود. اما اگر کلمات و منطق نقطه قوت شما نباشند و شما در کاری که انجام می دهید مهارت بالایی داشته باشید چطور؟ در اینجا، به نظر می رسد تست آی. کیویِ سنتی، هوش واقعی شما را نشان نخواهد داد. اینجاست که نظریه هوش های چندگانه مطرح می شود. همراه ما باشید، می خواهیم انواع هوش گاردنر را به شما معرفی کنیم.

مطالعه هوش در اواخر سال های 1890 در پاریس رخ داد، زمانی که آلفرد بینِت (Alfred Binet) تستی برای شناسایی نیاز های آموزشی بچه ها طراحی کرد. رویکرد او برای اندازه گیری کمّیِ هوش در ایالات متحده و بعد در نقاط مختلف جهان مورد استقبال قرار گرفت. مدرسه ها شروع به دریافت تست هوش از بچه ها کردند و برنامه آموزشی خود را به گونه ای طراحی کردند که بتواند آی. کیوی آن ها را تقویت کند. هنوز هم وارد شدن به خیلی از دانشگاه ها به آی. کیو و تست هایی مانند تست سنجش تحصیلی بستگی دارد که آن هم از تست آی. کیو استخراج شده است.

در سال های 1970، هاوارد گاردنر (Howard Gardner)، استاد علوم آموزشی در دانشگاه هاروارد، تعریف سنتی از هوش را که چنین تست هایی بر پایه آن بنا شده بودند، زیرسؤال برد. گاردنر با بچه ها و بزرگسالانِ با استعدادی کار می کرد که آسیب مغزی دیده بودند. او به این نتیجه رسید که این افراد استعداد ها و موهبت های دیگری دارند که در تعریف سنتی از هوش گنجانده نشده است. او از منابع مختلفی از جمله تحقیقات عصب شناسی و مطالعه بیمارانی که اوتیسم داشتند، استفاده کرد تا فرضیه اش را اثبات کند. او بر این باور بود که قسمت های مختلف مغز، انواع مختلفی از هوش را دربر دارند.

در سال 1983، گاردنر کتابش را به نام Frames of Mind چاپ کرد که در آن به 7 نوع مختلف از هوش اشاره شده بود. 10 سال بعد، او نوع هشتم را هم به لیست خود اضافه کرد. این نظریه هوش چندگانه یا MI، تبدیل به مدلی رایج برای درک جنبه های مختلفی از هوش انسانی شد.

تئوری انواع هوش گاردنر بر این باور است که تمامی انسان ها 8 نوع هوش دارند و نمایه هوشیِ هر کدام از ما با دیگری متفاوت است. این نمایه یا پروفایل بر اساس ژنتیک و تجربه شکل گرفته است و ما را از دیگران مجزا می کند. این هوش ها به شرح زیر هستند:

قابلیت استفاده مؤثر از زبان نوشتاری یا گفتاری است. وکلا، نویسندگان و سخنرانان قابلیت بالایی در هوش زبانی دارند.

توانایی تجزیه و تحلیل مسائل به صورت منطقی، انجام راحت معادلات ریاضی و بررسی مسائل با استفاده از روش های علمی است. پیدا کردن الگوها و استفاده از منطق استنتاجی قابلیت های دیگری هستند که با این هوش ارتباط دارند. افرادی که در جوامع علمی و محاسباتی فعالیت دارند، از درصد بالایی از این هوش برخوردار هستند.

قابلیت اجرا، ساختن و لذت بردن از الگوهای موسیقیایی از جمله، تغییر ریتم و تُن است. موسیقی دانان پیروز، سازندگان موسیقی و افرادی که به نوعی با موسیقی سروکار دارند از سطح بالایی از این هوش برخوردار هستند.

قابلیتِ استفاده از بدن برای ابراز احساسات است. افرادی که از این هوش برخوردارند، با استفاده از هم آراییِ جسمی مسائل را حل می کنند. بازیگران و ورزشکاران حرفه ای، مثال های بارزی از این افراد هستند.

قابلیت شناسایی، استفاده و تفسیر الگوها و تصاویر و بازآفرینیِ اشیاء در فضای سه بعدی است. معماران پیروز، مجسمه سازان و طراحان از هوش فضایی بالایی برخوردار هستند.

قابلیت درک انگیزه ها، نیات و تمایلات دیگران است. این هوش افراد را قادر می سازد تا به خوبی با دیگران کار کنند. مشاغلی مانند مشاوره، تدریس و فروش، افرادی را می طلبد که هوش بینافردی بالایی داشته باشند.

توانایی شناخت خود و تعبیر و ارزش گذاری برای احساسات و انگیزه های خودتان است. مشاوران، هنرپیشه ها، پرستاران و نویسنده ها افرادی هستند که درک شخصیِ بالایی دارند.

قابلیت شناخت و قدردانی از ارتباط مان با جهانی طبیعی است. فضانوردان، زیست شناسان و جانورشناسان نمونه هایی از افرادی هستند که هوش طبیعت گرای بالایی دارند. (این هشتمین هوشی است که گاردنر بعد ها به لیست انواع هوش خود اضافه کرد.)

هوش معنوی و وجودی (به دنبال تصویر بزرگ تر بودن) نیز دو نوع دیگر از هوش هستند که پیشنهاد شده به این لیست اضافه شوند، اما هنوز به طور رسمی به عنوان انواع متفاوتی از هوش شناخته نشده اند.

همانطور که افراد بیشتری به هوش های چندگانه گاردنر علاقمند می شدند، تقاضا برای تست انواع هوش گاردنر هم افزایش پیدا می کرد. گاردنر و همکارانش در پیِ حل این مسئله برآمدند و به این نتیجه رسیدند که ایجاد تستی قابل اعتماد کار سختی است. برای این کار، باید عملکرد های مختلف را اندازه گیری کرد. به عنوان مثال، گاردنر گفت: هوش فضایی، محصول عملکرد فرد در فعالیت هایی مانند پیدا کردن جهت در شهری ناشناس، شطرنج بازی کردن، نقشه خوانی و به خاطر سپردن جای اشیاء در اتاق است.

گاردنر به دو دلیل از تست های هوش انتقاد کرد:

آن ها عملکرد را اندازه نمی گیرند. سؤالات این تست ها فقط می توانند علاقه، مهارت و توانایی های فرد را در زمینه خاصی کشف کنند.

طبیعت این تست ها به گونه ای است که به خودشناسی بالایی نیاز دارد. مدل گاردنر می گوید هر فردی به اندازه کافی هوش درون فردی ندارد که بتواند به این سؤالات به خوبی پاسخ دهد.

برای اطلاعات دقیق تر درباره مدل و انواع هوش گاردنر و همچنین نظرات و دیدگاه های او، به وب سایت www.howardgardner.com مراجعه کنید.

در حالی که ایده هوش های چندگانه به نظر جالب می رسد، یکی از مهم ترین انتقاد ها به آن این است که ابزار مناسبی برای اندازه گیری آن وجود ندارد. این موضوع باعث شده تا اثبات درستی این تئوری سخت شود. به همین دلیل خیلی از افراد، از آن به دلیل مبهم بودن انتقاد کرده اند و آن را بیشتر ذهنی دانسته اند تا عینی. به علاوه، ارزیابی هایی که برای اندازه گیری هوش چندگانه پیشنهاد شده اند، همگی پیچیده هستند و طراحی شان بسیار گران تمام می شود.

بعضی از افراد نیز اعتقاد دارند که این 8 هوش لزوما از هم مجزا نیستند و همگی زیرمجموعه ای از هوش عمومی هستند. البته، وجود هوش عمومی نیز با بحث و جدل های زیادی همراه است. خیلی از افراد هم معتقدند که مدل هوش گاردنر، بیشتر شبیه سبک های شناختی یا روش های فکری هستند تا انواع مختلفی از هوش.

خب، حالا نکته اینجاست که ما چطور می توانیم از تئوری انواع هوش گاردنر استفاده کنیم؟

• تئوری هوش های چندگانه باعث می شود که به جواب تست های آی.کیو زیاد اعتماد نکنیم و برای افراد بیش از چیزی که نتیجه تست نشان داده است، احترام و ارزش قائل شویم. مقیاس استاندارد آی.کیو در بعضی از مشاغل و موارد نمی تواند قابل اطمینان باشد. (البته، در خیلی از موارد و مشاغل هم این مقیاس اهمیت دارد. مراقب باشید که به همه با یک چشم نگاه نکنید.)
• باعث می شود، با دقت بیشتری نتیجه تست های آی.کیو را تعبیر کنیم و سعی کنیم که آنها را با تست های دیگری که بیشتر به شغل و حرفه های مورد نظر مربوط می شوند جایگزین کنیم.