تاریک خانه حجازی ، اروپا در خیابان های تهران - سفر به کیش

با ما سفر کنید و با تور اروپا عید از قاره سبز دیدن کنید و با دریافت خدمات ویزای شینگن از گردش به دور اروپا لذت ببرید.

گروه فرهنگی خبرنگاران-سیدمجتبی هاشمی؛ سوژه در روشن، آخرین ساخته روح الله حجازی، تکراری است و باید پیرنگ را ذیل سینمای خیانت و خودباختگی تفسیرکرد. او در این فیلم به سراغ یک مرد میان سال علاقه مند به سینما و مال باخته می رود و زندگی او را ترسیم می نماید. این فیلم گیرایی در توصیف و پرداخت به شخصیت های محوری نداشته و از ابتدا تا انتهای قصه، صرفا این کشمکش هاست که مطرح و تعریف می گردد. شخصیت اول داستان، روشن، کودک یا نوجوانی ابدی است و همین امر موجب می گردد در مواجهه با کشمکش های حجازی پاسخی نداشته باشد. نوجوان ابدی برای جبران حقارت و خودباختگی خود و به دلیل کمال گرایی شدیدی که دارد، طول امل زیادی دارد و بخاطر اینکه برنامه ریزی نمی نماید و هدفی برای زندگی خود لحاظ نکرده نمی تواند در عمل کاری بکند و به آرزو های خودش دست پیدا کند. انتخاب چنین خصیصه ای برای شخصیت اول، بایستی قصه در نوع مواجهه مبارزه گونه و فعالانه را روایت کند. روشن فاقد این نوع قصه گویی است و حجازی برای ارائه راه حل و حل مساله، شخصیت و مخاطب را به نوعی خلسه زودگذر و مخدرات دنیوی دعوت می نماید. نکته ای که من باب کشمکش ها می توان اعلام کرد، کمیت بالا و کیفیت بسیار پایین است. قصه در چند نقطه و نما می توانست مخاطب را به دام خود بیاندازد، اما انفعال در ارائه راه حل ویا کنش متقابل نسبت به کنش اولیه در پیرنگ، بیانگر درنظر نگرفتن بیننده است.

نکته ای که پیرامون این نوع ترسیم حجازی وجود دارد؛ بی توجهی به مخاطب و پرداخت ایجابی و متعهدانه به معضلات مطرح شده است. این نوع سینما، سینمایی جشنواره ای و روشنفکرزده است. شهید آوینی در آینه جادو می گوید: وجه اخص سینمای متفکر که می گویند، سینمای فلسفی است که تعبیر درست آن سینمای فلسفه زده است. سینمای روشنفکری زده سینمایی است که مخاطبان خود را در میان روشنفکران متظاهر غرب زده که از انوار متفکر فقط پُز آن را دارند، می جوید و این بیماری نه فقط به حیطۀ سینما محدود نمی گردد بلکه از درون جامعه و به وسیله دیگر هنر ها به سینما راه یافته است. سینمای فلسفه زده، بی پاسخ و منفعلانه حجازی در روشن به نقطه کمال می رسد.

شمایل انگاری در روشن کاملا در خدمت مدرنیته است. تهران حجازی، تهران اروپایی است. حجازی در ساخت شخصیت، سنت ها، مکان، لباس، طراحی صحنه و موسیقی، خط داستانی و در نحو از نماد های مدرن بهره می گیرد. نما ها رنگ وبویی از زندگی آسیایی و متعهد به معنا ندارد و به شدت خودبنیاد است. مدعای فلسفه زدگی دقیقا نقطه ای است که بناست نسبت به شمایل انگاری تفسیری برپایه هرکدام از اجزا ارائه کرد. مال سازی، علاقمندی به سینما، کلاکت، مواد مخدر، خیانت، خودفروشی، مد و پوشش، موقعیت بالانشین ها و حلبی نشین ها همه خرده برساخته هایی پیرامون مدرنیسم و انسان خودبنیاد است. حتی اگر موقعیت توصیفی را به انتقادی تغییر دهیم باز هم حجازی در بیان انتقادی از پیامد های مدرن شدن و از هم پاشیدگی خانواده با شکست مطلق روبروست.

حجازی در روشن گاه گداری می خواست تسلط بر قاب بندی و کارگردانی را به رخ مخاطب بکشد که اگر مخاطب به دقت به آن خیره گردد؛ از ظاهر نحیف قاب بندی، میزانسن و کارگردانی او متعجب خواهد شد. نکته عجیب تر آن است که حجازی به پلات توئیست نزدیک و دور می شد و آن را اعمال نمی کرد. مواجهه روشن با خیانت همسرش و رویارویی او با دوستش، برخورد او با نگهبان ساختمان و موقعیتی که کشف می نماید مال باخته شده، بهترین نقطه برای بهره گیری از پلات توئیست است که کارگردان به نقطه استفاده از آن نزدیک می گردد، اما در استفاده از آن خودداری می نماید. فیلم نه می تواند نماینده تیپ باشد و نه شخصیت های باکیفیتی خلق کند. پیرنگ نیز از حفره های داستانی رنج می برد و در صحنه ها مختلف مخاطب را گیج می نماید که دقیقا باید چه خط، فضا و لحنی را تطبیق دهد و بپذیرد. احساس نگارنده بر این است که ممکن است فیلم نامه و پژوهش های پیش فراوری با کیفیت صورت نگرفته و حتی بازیگران نیز نسبت به کنش و دیالوگ خود توجیه نبودند.

روشن حجازی، سقوط آزاد سازنده در فرم، قصه و بینش است. فلسفه زدگی و دقت نکردن در پرداخت و طرح و حل مساله، خلق شخصیت های سطحی و نامفهوم و فرو رفتن در چاه خودباختگی و سیاه نمایی بنام یک اثر کاملا روشنفکرانه و تجربی از جمله خصایص آخرین ساخته روح الله حجازی است. هرچه باشد می توان این گذاره را به کار برد که او اعتقادی به چیره شدن بر مصائب و معضلات ندارد یا حل آن را به دم دستی ترین صورت تخدیری می توان انجام داد.