هزار حرف نهفته در لایه لایه

به گزارش سفر به کیش، هیوا محمدپور - دیواندره- خبرنگار: قسمتی از فرهنگ عامیانه مردم کُرد را تصنیف ها تشکیل می دهند.

هزار حرف نهفته در لایه لایه

این تصنیف ها در قالب ها و موضوعات متفاوتی سروده شده اند؛ یکی از آنها لالایی است که مادران برای نوازش فرزند خردسالشان زمزمه می نمایند. لحن لالایی ها موزون و بسیار نرم و آرام و به شیوه مویه کردن است که با صدای محزونی اجرا می گردد. محقق و پژوهشگر مسائل تاریخی منطقه دیواندره در ارتباط با لالایی های مادرانه می گوید: از دل همین ملودی و سروده ها، خیلی ناگفته ها و نانوشته های تاریخ منطقه را می توان برداشت کرد.

در زمانی که نداشتن سواد یا اجازه نداشتن برای در مکتوب کردن تاریخ در منطقه حاکم بود، مردم مناطق کردنشین اما رخدادهای تلخ و شیرین زمان خود را به وسیله بیت، فرد، مقام و سرودن اشعار در قالب هوره، لوره، گورانی، لالایی، به رکارانه، به رتونانه و... را به نسل امروز انتقال داده اند. لذا بی تفاوت و به آسانی از کنار دل سروده های این ملودی های حماسی عبور نکنیم. سیف الله کرمی ادامه می دهد: آن هنگام که تاریکی شب همه جا را فرا می گرفت و سکوتی عمیق بر فضا حاکم می شد صدایی دلنشین و حزین به آرامی طنین افکن می شد و مادری به قصد خواباندن نوزاد دلبندش نوایی دلنشین سر می داد.

  • روایت سینه به سینه لالایی ها

این کارشناس بیان می نماید: نوای لالایی بود که در دل شب ها به آرامی روح کودک را می نواخت، لالایی یا لایه لایه در اصطلاح آوازی است که مادران برای خواباندن بچه ها می خواندند. در زبان کُردی نیز این آهنگ های دلنشین سینه به سینه روایت شده اند و هدف اصلی آنها در نهایت خواباندن بچه ها است، بچه های که هنگام خواب با صدای شیرین و دلنشین مادر سرگرم می شوند و لحظاتی بعد خوابی آرام و عمیق آنها را دربرمی گیرد.

وی می افزاید: در واقع لالایی ها عمیق ترین احساسات مادرانه هستند که ضمن آرام کردن کودک و خواباندن او می توانند به خوبی بیانگر آرمان ها، آرزوها، عقاید، اندیشه ها و عواطف فرو خورده یک مادر باشد. در پس هر لالایی مادرانه چه بسا دردها و رنج های عمیقی هستند که جایی بهتر از کنار بستر فرزند برای خود نمایی نداشته باشند. کرمی بیان می نماید: نوای لالایی زیبا، دلنشین و آرام بخش بود. مادر از ته دل می خواند. لحن صدای سوزناک و غم نهفته در آن بیانگر مفاهیمی عمیق بود مفهوم لالایی ها در بسیاری موارد مشترک است. کودک باید زود بخوابد زیرا فرصت اندک است. فرزند باید شجاع باشد و مقاوم. مادر از بند بیزار است و از آینده کودک هراسان. گاه فرزندش را به میدان جنگ می فرستد و گاه او را در رخت عروسی می بیند و گاه از آینده شیرین برایش می گوید.

  • آیینه ای تمام نما از مسائل روز

محقق و پژوهشگر مسائل تاریخی منطقه دیواندره اظهار می نماید: لالایی ها می توانند آیینه ای تمام نما از مسائل سیاسی، اجتماعی، مالی، محیط زندگی، مذهب و حتی اشارات تاریخی و اساطیری باشند. کودک با لالایی مادر به آرامی می خوابید و مادری که بی مکتب و استاد، دغدغه های درونی خود را با ریتمی هنرمندانه بر زبان جاری می ساخت و در خلوت شبانه چه زیبا این لحن دلپذیر تا اعماق وجود نفوذ می کرد و چه بسیار بزرگسالانی که پنهانی گوش به این آهنگ دلپذیر می سپردند و غرق رویاهای شیرین می شدند.

سیف الله کرمی ادامه می دهد: نوای لالایی زمانی گیراتر و دلپذیرتر می شد که با صدای ریتمیک و هماهنگ جیرجیر گهواره چوبی قدیمی درمی آمیخت و موسیقی سراسر احساس و خاطره انگیز را ماندگارتر می کرد. وی اضافه می نماید: لالایی ها بخشی از ادبیات شفاهی و ترانه های عامیانه و از نخستین سروده های انسانی هستند که در هر ملتی رنگ و بویی خاص دارند و به صورت شفاهی به نسل های بعدی منتقل شده اند. هر چند در دوران متاخر بسیاری از این آهنگ ها به صورت مکتوب نگارشیافته اند اما کیست که نداند خواندن آنها مدت هاست رو به زوال است و دیگر اثری از این آهنگ های دلنشین و نجواهای شبانه مادران باقی نمانده است.

این پژوهشگر ادامه می دهد: لالایی ها دل انگیزترین نغمه های مادرانند که بر جان و دل بچه ها خود می نشانند تا آنها را از بی خوابی و بی تابی دور نمایند. این سروده های فولکلور از یک طرف آیینه تمام نمای باورها و شیوه زیستن عصر خود بودند و از طرفی اولین عهد و رابطه ای که بین مادر و کودک بسته می گردد. رشته ای بود نادیدنی که از لبان مادر تا گوش های کودک می پرید و اثر آن خواب عمیق و آرامی که بر کودک چیره می شد.

کرمی بیان می نماید: آن هم پس از یک روز کاری سراسر خستگی که بر مادر گذشته بود در فضایی که مادر مثل یک مرد کار می کرد. رشته ای بود نامرئی که نمایانگر آرمان ها و آرزوهای راستین مادر بود. عشقی فروخورده زنی بود که مأمن و ماوایی بهتر از اینجا برای بروز نیافته است. اعترافی بود به رازهای نهفته در دل و یا قدم نهادن در دنیای شیرین و پران آرزوها و رویاهایی که در سر داشت و تحقق آنها را تنها در فردای بچه ها می دید. دنیای رنگی مادران بر بال این نوازش های عاشقانه خود را نشان می داد و تخیل مادر در خلق سروده های زیبا می شکفت و جنبش پیاپی گهواره، رنگی از توازن و تکرار بر آن می اضافه نمود.

وی می گوید: اینک اما اثری از این آهنگ های دلنشین بر این گهواره های مدرن و هوشمند و آراسته به تکنولوژی نیست، گویی قطع ارتباط و جدایی مادر و فرزند بسیار زودتر از هر زمانی آغاز می گردد. کرمی اضافه می نماید: زندگی پیشرفته امروزی مجالی برای حفظ این میراث گران بها نگذاشته است. امروز شاید کمتر نوزادی باشد که با نوای دلنشین لالایی مادر به خواب رود. آهنگ های وارداتی از زبان عروسک های سخنگو و یا اسباب بازی های جادویی و… خواب نوزاد را نیز تسخیر می نمایند و این نجواهای دلنشین نیز مانند بسیاری از آداب و رسوم قدیمی ما به بوته فراموشی سپرده می شوند.

منبع: همشهری آنلاین
انتشار: 27 مهر 1398 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: kishnet65.ir شناسه مطلب: 369

به "هزار حرف نهفته در لایه لایه" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "هزار حرف نهفته در لایه لایه"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید