سینمای ایران؛ متکی به رانت است! - سفر به کیش

سید رضا اورنگ، منتقد سینما در برنامه سینما معیار رادیو گفت وگو درباره سینما هالیوود گفت: سینما فرانسه و ایتالیا که در یک زمانی کارگردانان و فیلم سازان بزرگ داشت، الان آن سینما را ندارد و در سینما هالیوود محو شده است. یعنی هرچقدر که جلوی فیلم های هالیوودی را گرفتند، نتوانستند پیروز شوند.

اورنگ ادامه داد: فرانسه تنها کاری که نموده این بوده که قیمت بلیت فیلم های هالیوودی را افزایش داده است. ولی سینمای خودش حرفی برای گفتن ندارد. یعنی حتی فیلم های اکشن دهه 70 که در ایران پر فروش بود، ندارد. به عنوان مثال، در پلتفرم ها یک مدت فیلم های خوب به نمایش درمی آید و بعد تقریباً تمامی فیلم ها شبیه هم می شوند. در حال حاضر چقدر فیلم درباره زمان قاجار در پلتفرم ها شاهد هستید؟ چون یک نفر آمده و یک فیلمی ساخته که پیروز بوده، بعد بقیه گفتند که ما هم اینکار را انجام می دهیم.

محمد حسن خدایی، منتقد تئاتر درباره سینما هالیوود گفت: به نظر می آید بزرگترین چیزی که در هالیوود وجود دارد و در ایران کم و بیش اتفاق نمی افتد، تضمین سرمایه است. یعنی در هالیوود گردش سرمایه و سود آوری امری مهم است. علاوه بر این، هالیوود قرار است رویای امریکایی را بسازد که آن قسمت فرهنگی جامعه امریکا و غرب را برای کل دنیا بازنمایی کند.

خدایی ادامه داد: الان یکی از دعوا هایی که بین امریکا و چین وجود دارد و کسانی که در زمینه سیاست خارجه کار می نمایند معتقدند که چین نمی تواند قدرت اول دنیا گردد، به این علت که از لحاظ فرهنگی نمی تواند سینمایی داشته باشد که کل دنیا را تحت تاثیر خود قرار دهد. من فکر می کنم که در هالیوود به علت گردش سرمایه، مخاطب اهمیت پیدا می نماید.

وی با بیان اینکه البته مخاطب همه چیز سینما هالیوود نیست، اضافه کرد: این سینما قرار است که فانتزی رویای امریکایی را برای امریکایی ها بسازد. البته در همین هالیوود هم افرادی مانند لینچ فیلم هایی می سازند که خود رویای امریکایی و مناسبات فراوری را به نحو بی رحمانه نقد می نماید؛ بنابراین از آنجایی که جامعه ما سرمایه داری غربی نیست، عمدتاً آدم هایی را می بینید که فیلم دوم و سومی ساختند، بدون اینکه فیلم اولشان نمایش داده گردد.

این منتقد تئاتر اضافه کرد: درحالی که اگر در امریکا فیلم اول افراد نمایش داده نگردد، اجازه ساخت فیلم های بعدی را پیدا نمی نمایند. با شیوه فراوریی روبه رو هستیم که عده ای با اتصال به نهاد های قدرت و دریافت رانت و پول فیلم هایی می سازند که هیچ ربطی با اجتماع و مناسبات انسانی ما ندارد؛ بنابراین با تضمین مالی رو به رو نیستیم. شنیدم که در غرب و امریکا یک کمپانی به منتقدین مبلغی را می پردازد تا منتقدین فراوری کمپانی را نقد نمایند. فردی به نام فرانسیس فورد کاپولا بعد از پدرخوانده ها ده سال است که نتوانسته فیلم بسازد.

وی با اشاره به فضای رانتی داخل ایران گفت: اما شما با لابی کردن و به دست آوردن پول از فلان بانک و نهادی که پولشویی می نماید، می توانید کلی فیلم بسازید. حتی در دهه 80 و 90 عده ای آدم بی استعداد که پولدار بودند، تهیه نماینده شدند و با آوردن پول زیاد جایگاه اجتماعی خوبی در زمینه هنر به دست آوردند.

خبرنگاران فرهنگی هنری سینما و تئاتر